کنترل کیفیت بتن ( QC ) چیست ؟
كنترل كيفي بتن همواره پس از توليد آن انجام مي شود و با توجه به اصول حاكم بر آن و تهيه نمونه از يك مجموعة بزرگ نمي تواند اطمينان بخشي كافي را در ارتباط با كيفيت مجموعه تأمين نمايد، زيرا همه بتن ها نمي تواند مورد آزمايش هاي كنترلي قرار گيرد.
امروزه مبحث تضمين كيفيت در همه سطوح توليدي، صنعتي، عمراني و حتي خدماتي از پررنگي خاص و اهميت زيادي برخوردار مي باشد و مي تواند هزينه ها و زمان كنترل كيفي و تعداد نوبت هاي نمونه برداري را نيز تحت تأثير قرار دهد.
بيشتر مواردي كه در آئين نامه ها و استانداردهاي مربوط به بتن و اجراء آن، رعايت آنها توصيه يا ضروري دانسته شده است، در مجموعه تضمين كيفيت مي گنجد و بخش كوچكي از آئين نامه ها به كنترل كيفي بتن مي پردازد. با رعايت اين موارد مي توان تضمين كافي براي حصول به كيفيت مناسب و مطلوب را بوجود آورد.
ايجاد تضمين كيفيت، متضمن نظارت مستمر و جدي توسط دستگاه نظارت (مشاور) و عوامل سازنده (پيمانكار) خواهد بود كه هيچ سطحي از كنترل كيفي نمي تواند جايگزين آن گردد. امروزه نمي توان بسادگي بتن تازه يا سخت شده را تحت كنترل كيفي كامل قرار داد و هنوز راهكارهاي مطمئني براي آن ارائه نشده است. براي مثال نمي توان يك قطعه و يا سازه را از نظر باربري همه انواع بارها و يا از نقطه نظر دوام تحت آزمايشهاي كنترلي قرار داد چه رسد به اينكه ضوابط و معيارهاي مطمئني براي قبول آنها ارائه نمود. هم چنين در مورد بتن مصرفي در اين قطعات و سازه هاي بتني با اطمينان نمي توان از كنترل كيفي سخن گفت بنابراين نظارت مستمر عملاً جايگزيني ندارد و تضمين كيفيت عمدتاً در گرو اين امر است.
كنترل كيفي بتن و اهداف آن
در اين نوشته مباحث كنترل كيفي بتن تازه و سخت شده مورد بحث قرار مي گيرد. لازم به ذكر است كنترل كيفي اجزاء تشكيل دهنده بتن و يا كنترل كيفي روشهاي توليد، حمل، ريختن، تراكم و عمل آوري بتن و حتي انبار كردن اجزاء آن نوعي تضمين كيفيت براي بتن توليدي و يا بتن ريخته شده موجود در قطعه يا سازه محسوب مي گردد.
كنترل كيفي بتن معمولاً در سه مرحله ممكن است انجام شود، كنترل كيفي بتن خميري (تازه)، كنترل كيفي بتن سخت شده با تهيه قالب هائي از آن، كنترل كيفي بتن سخت شده درون قطعه.
معمول ترين كنترل كيفي بتن خميري، انجام آزمايش رواني (اسلامپ) و تعيين دماي بتن و گاه وزن مخصوص بتن و درصد هواي آن مي باشد كه با اهداف خاصي اين كنترلها صورت مي پذيرد.
معمول ترين كنترل كيفي بتن سخت شده با تهيه قالب بتن (آزمونه بتن) سخت شده همان نمونه هاي آزمايشي يا كنترلي (نگهداري شده در آزمايشگاه يا شرايط استاندارد) و مقايسه مقاومت فشاري آن با مقاومت فشاري مشخصه بتن پروژه مي باشد.
معمول ترين كنترل كيفي بتن سخت شده درون قطعه، با مغزه گيري از بتن و تعيين مقاومت فشاري آن انجام مي گردد.
بهرحال علاوه بر كنترل هاي معمول، مي توان كنترل هاي ديگري را با اهداف مشخص به انجام رسانيد كه در پروژه هاي عادي به ندرت مورد استفاده قرار مي گيرند.
علاوه بر كنترل كيفي بتن، كنترل كيفي قطعه بتني يا سازه بتني نيز ممكن است مد نظر باشد كه از طريق تحليلي يا آزمايشي اين كنترل ها صورت مي گيرد، اما كاربردهاي محدودتري دارند.
هر كار كنترلي شامل چند مرحله است. در ابتدا مرحله نمونه گيري و يا انتخاب نمونه مي باشد. سپس مرحله آماده سازي و آزمايش نمونه ها و آزمونه هاي اخذ شده فرا مي رسد و در انتها پس از دستيابي به نتيجه آزمايش، نوبت مقايسه آن با مشخصات فني و يا ضوابط و معيارهاي آئين نامه اي فرا مي رسد كه گاه مستلزم صرف وقت و عمليات محاسباتي آماري است و منجر به قبول يا عدم قبول آن محصول (بتن يا قطعه بتني) مي شود.
در مورد بتن سخت شده، مرحله ديگري نيز وجود دارد كه ممكن است به پذيرش خاصي منجرگردد كه مرحله بررسي بتن كم مقاومت مي باشد. هم چنين در مورد قطعه يا سازه ممكن است اين مراحل منجر به لزوم تقويت آن گردد.